Trung tâm Ngoại ngữ – Tin học trường Cao đẳng Sư phạm Lạng Sơn hiện đang đào tạo các lớp tiếng Trung Quốc giao tiếp từ cơ bản đến nâng cao, chú trọng phát triển năm cho học viên kỹ năng ngôn ngữ: nghe, nói, đọc, viết và phiên dịch. Trong đó, kỹ năng nghe là một trong những yếu tố quan trọng trong việc học tiếng Trung. Làm sao để có được phương pháp luyện nghe tiếng Trung giao tiếp hiệu quả và duy trì được xuyên suốt quá trình học tập? Làm sao để học viên có thể đạt được trình độ tương ứng giao tiếp được với người Trung Quốc hoặc trong bất cứ môi trường nào sử dụng tiếng Trung? Để giúp việc giao tiếp hàng ngày và cải thiện kỹ năng nghe tiếng Trung của học viên, chúng tôi đưa ra các phương pháp luyện nghe hiệu quả dành cho mọi đối tượng, từ người mới bắt đầu học đến nâng cao.
1. Xác định cấp độ trình độ tiếng Trung giao tiếp của mình.
Nghe tiếng Trung giao tiếp không khó nhưng cần phải có phương pháp luyện nghe hiệu quả. Trước hết để có phương pháp học hiệu quả, đạt mục đích, cần xác định được trình độ tiếng Trung hiện có của mình. Căn cứ xác định trình độ của học viên gồm các tiêu chí:
Cấp độ sơ cấp: học viên chưa biết gì về tiếng Trung, hoặc biết sơ qua, chưa thể giao tiếp với người Trung Quốc được, chưa thể viết được chữ Trung Quốc.
Cấp độ trung cấp: học viên đã trải qua việc học tiếng Trung hơn 01 năm tại một trung tâm giảng dạy tiếng Trung và có thể có một số bằng cấp năng lực tiếng Trung nhất định như HSK3 hoặc HSK4.
Cấp độ cao cấp: học viên đang làm việc trong các công ty ở Trung Quốc hoặc các công ty sử dụng tiếng Trung tại Singapore, Campuchia, Philipin …, đã có HSK5 hoặc HSK6.
Việc xác định trình độ tiếng Trung của bản thân sẽ giúp học viên chọn lựa được phương pháp luyện nghe phù hợp, đạt hiệu quả mong muốn, tránh lãng phí thời gian và các vấn đề cản trở, gây chán nản thậm chí bỏ dở giữa chừng, không hoàn thành được mục tiêu học tập ban đầu đã vạch ra.
2. Một số sai lầm của học viên khi luyện nghe tiếng Trung giao tiếp
Khi học một ngoại ngữ, không ai trong chúng ta là không mắc phải các sai lầm trong tất cả các kỹ năng nghe, nói, đọc và viết. Trong quá trình luyện nghe tiếng Trung, nhiều học viên đã mắc một số lỗi như sau:
2.1 Phát âm không chuẩn dẫn đến không nghe được từ vựng
Phát âm không chuẩn là một trong những lý do khiến việc luyện nghe tiếng Trung của học viên không đạt hiệu quả như mong muốn. Khi trò chuyện với người khác bằng tiếng Trung, họ sẽ ngay lập tức để ý về cách phát âm của người đối thoại, và chỉ sau một vài câu từ đơn giản, họ có thể kết thúc ngay cuộc nói chuyện, bởi họ nghĩ rằng dù có nói thêm nữa thì người nghe cũng không thể hiểu họ nói gì.
2.2 Quên từ vựng, không nghe đủ ý của người nói
Đây là hiện tượng không nhớ từ vựng, nên dẫn đến việc không nghe đủ các ý trong câu của người nói. Có thể do nhiều nguyên nhân như: từ vựng có tần số xuất hiện trong giao tiếp hàng ngày thấp, người học khi học chưa chú trọng dùng từ đó để luyện nói, … Thực tế, mỗi người chỉ có thể nhớ từ vựng hay câu nói nào đó khi phải ghi nhớ và lặp lại ít nhất 30 lần. Nếu chỉ nghe và lặp lại chỉ vài lần và không thường xuyên, người học sẽ không bao giờ nghe được từ khi người khác đọc nó.
2.3 Không hiểu được vấn đề giao tiếp
Những học viên có vốn từ vựng ít ỏi song lại tưởng chừng đã có khả năng tiếp thu thêm bằng cách luyện nghe thụ động. Tuy nhiên, một số từ được phát qua các thiết bị phát thanh, người nghe sẽ hoàn toàn không hiểu, không có khái niệm về từ mình nghe được, kể cả khi từ đó được phát đi phát lại nhiều lần.
Một số học viên có trình độ cao hơn, có thể đoán được nghĩa cơ bản của một câu trong đoạn văn được phát ra. Nhưng với nhiều câu liên tục được phát ra, thì bạn sẽ không theo kịp được một cách tự nhiên như người bản ngữ.
Như vậy, chắc chắn bạn sẽ phải mất thêm nhiều thời gian để tìm kiếm phương pháp luyện nghe tiếng Trung giao tiếp khác để mang lại hiệu quả. Tại Trung tâm Ngoại ngữ – Tin học, trường Cao đẳng Sư phạm Lạng Sơn, phần lớn là các bạn học sinh tham gia học lớp giao tiếp bậc cơ bản và bậc trung cấp. Dưới đây chúng tôi xin đưa ra một số phương pháp luyện nghe tiếng Trung giao tiếp như sau.
3. Phương pháp luyện nghe tiếng Trung giao tiếp cho người mới bắt đầu
3.1 Mục tiêu cần đạt được
Nghe hiểu được các đoạn hội thoại tiếng Trung đơn giản trong cuộc sống hàng ngày. Ở giai đoạn mới bắt đầu, người học thường sẽ biết một phạm vi từ vựng và câu hạn chế. Do đó, để tránh nhầm lẫn gây ra bởi có quá nhiều từ thừa và cấu trúc câu phức tạp, chúng tôi đề nghị người học tập trung chủ yếu vào việc hiểu các từ và cụm từ đơn giản đã học.
3.2 Một số phương pháp luyện nghe cụ thể
– Phương pháp 1: Luyện nghe tiếng Trung giao tiếp bằng những tài liệu có đĩa CD, file nghe hoặc video
Luyện nghe qua có đĩa CD, file nghe hoặc video đặc biệt hữu ích trong việc cân bằng khả năng giữa đọc và nghe. Khi học từ mới, người mới bắt đầu thường bắt đầu bằng việc đọc, viết, trong khi phần nghe thường bị bỏ qua. Vì vậy, người học mới nên luyện kỹ năng nghe tiếng Trung phổ thông bằng các loại tài liệu có audio.
Lần thứ nhất, bạn có thể bắt đầu với việc nghe đĩa CD, file nghe hoặc video của văn bản, sau đó đọc nó để học các từ mới. Lần thứ hai, nghe toàn bộ đĩa CD, file nghe hoặc video một lần nữa mà không đọc văn bản. Lần này hãy cố gắng hiểu ngữ cảnh của câu để đảm bảo tất cả được thông suốt. Lặp lại phương pháp chỉ áp dụng cho người mới bắt đầu này bất cứ khi nào có văn bản mới xuất hiện. Chúng tôi tin rằng, nếu duy trì áp dụng phương pháp này trong từng bài học thì theo thời gian, kỹ năng nghe tiếng Trung của bạn chắc chắn sẽ được cải thiện.
– Phương pháp 2: luyện nghe tiếng Trung giao tiếp với các ứng dụng trên mạng internet.
Ngoài sách giáo khoa có đính kèm đĩa CD, file nghe hoặc video ra, bạn cũng có thể thực hiện việc luyện nghe tiếng Trung giao tiếp với các tài liệu khác phù hợp với trình độ học tập của bạn trên mạng internet.
Ví dụ 1: Ứng dụng Memrrise dựa trên trang web học tập phổ biến của nó và cung cấp nhiều danh sách mà bạn có thể đưa vào chương trình học của mình, chẳng hạn như: tất cả các danh sách từ vựng HSK, các bài học ngữ pháp tiếng Trung và từ vựng từ sách giáo khoa phổ biến nhất.
Tuy nhiên, điểm mạnh nhất của Memrise không phải là danh sách của nó mà là các quy tắc ghi nhớ, tất cả được tích hợp vào một nơi để bạn có thể dễ dàng tìm kiếm và ôn bài. Về cơ bản, phần mềm được thiết kế để giúp bạn ghi nhớ các từ bằng cách sử dụng các quy tắc ghi nhớ trực quan hoặc khái niệm được tạo ra và thử nghiệm bởi cả các nhà phát triển và cộng đồng sinh viên khổng lồ mà nó có.
Ví dụ 2: Anki sử dụng flashcards để học từ mới và xem lại các bài học mà người dùng đã hoàn thành trước đó. Với Anki, bạn có thể tạo các bộ tùy chỉnh hoặc tải xuống chúng từ cơ sở dữ liệu có sẵn để lưu trữ cho việc học. Hiện tại, có gần tám trăm bộ flashcards để học tiếng Trung (và bạn có thể tải xuống tất cả chúng miễn phí).
Ví dụ 3: HelloChinese (Android, iOS) giúp người dùng học cách nói, đọc và viết các ký tự Bính âm bằng tiếng Trung Quốc. Với các bài học dựa trên các cấp độ HSK nên rất tiện cho người dùng học từ cơ bản cho tới nâng cao tiếng Trung Quốc.
Ứng dụng được đánh giá cao vì nó dạy người dùng về văn hóa đằng sau ngôn ngữ Trung Quốc. Người dùng có thể tìm hiểu làm thế nào để có các cuộc trò chuyện hàng ngày bằng cách xem hơn 1.000 video có người bản ngữ Trung Quốc cũng như chơi các trò chơi giáo dục hấp dẫn để có thể nhớ bài lâu hơn.
– Phương pháp 3: Luyện nghe với một người nói tiếng Trung phổ thông giỏi.
Để tăng cường hơn nữa kỹ năng nghe tiếng Trung của bạn thì phương pháp thực hành thường xuyên là điều cần thiết. Khi mới bắt đầu, việc có thể thực hành nội dung bạn đã học sẽ xây dựng một cơ sở mạnh mẽ hơn để cải thiện khả năng nghe của bạn. Do đó, bạn nên tìm một người thật sự giỏi tiếng Trung giao tiếp hiểu rõ trình độ của bạn và cùng nhau, bạn có thể tiến hành các cuộc trò chuyện thực hành. Đó có thể là một người bạn, gia sư của bạn hoặc một đối tác trao đổi ngôn ngữ. Khi mới bắt đầu, có thể là những câu Hỏi & Đáp đơn giản, trong đó người kia sẽ hỏi những câu hỏi đơn giản và bạn trả lời tương ứng. Đây có thể là một bài tập thú vị và hấp dẫn, đồng thời mang đến cho bạn cảm giác đưa kiến thức tiếng Trung của mình vào các cuộc đàm thoại giao tiếp thực tế.
Bạn có thể nói về bất kỳ chủ đề nào trong khả năng của bạn. Ví dụ như thời tiết, du lịch, an toàn thực phẩm, giao thông vận tải. Trong khi đó, đối tác của bạn cũng phải chỉ ra bất kỳ lỗi nào bạn đã mắc phải. Chẳng hạn như phát âm không chuẩn, lỗi cấu trúc câu và lỗi ngữ pháp.
4. Phương pháp luyện nghe tiếng Trung giao tiếp cho người học trung cấp
4.1. Mục tiêu cần đạt được:
Nghe hiểu các chủ đề chung trong cuộc sống. Là người học tiếng Trung ở giai đoạn trung cấp, bạn nên sở hữu kiến thức bao quát các chủ đề rộng hơn và tổng quát hơn. Do đó, đã đến lúc đảm bảo kỹ năng nghe của bạn cũng đạt đến mức đó, sau đây là một số phương pháp luyện nghe cho người học ở giai đoạn trung cấp.
4.2. Một số phương pháp luyện nghe cụ thể:
Phương pháp 1: Xem các chương trình video có phụ đề
Tại thời điểm này, bạn có thể muốn thoát khỏi việc chăm chú hoàn toàn vào các văn bản, bạn có thể xem các chương trình, phim hoặc video clip của Trung Quốc với sự trợ giúp của phụ đề. Người học trước tiên nên xem video đầy đủ một lần hoặc hai lần. Để hiểu toàn bộ câu chuyện; sau đó chọn những phần bạn đặc biệt thích nhất và xem lại. Nhưng lần này không xem phụ đề. Phương pháp luyện nghe tiếng Trung như thế này sẽ không chỉ trau dồi kỹ năng nghe của bạn, mà bạn còn có thể học một số từ và cụm từ mới.
Để tìm kiếm video có phụ đề, có thể tìm kênh truyền hình phim truyện Viki. Nơi cung cấp các bộ phim truyền hình và phim Trung Quốc miễn phí. Đặc biệt có cả phụ đề tiếng Trung và tiếng Anh. Một kênh khác là CNTV cũng có thể là một nền tảng tốt để giúp bạn luyện nghe tiếng Trung hiệu quả. Các video được quay chủ yếu cho mục đích giáo dục, vì vậy đây là một kênh rất tốt cho học viên luyện nghe.
Phương pháp 2: Đối mặt với hoàn cảnh thực tế
Ngoài các chương trình và video tiếng Trung online, người học hãy tự tìm người bản địa trên mạng hoặc xin vào làm thử việc tại các công ty có người Trung Quốc để được thực tập tình huống giao tiếp trong thực tế hàng ngày. Tại thời điểm này, bạn đã có thể thoải mái xử lý một số cách nói tiếng Trung đơn giản. Tiếp xúc với mọi người trong môi trường nói tiếng Trung Quốc là một cách rất trực tiếp và hiệu quả để luyện nghe tiếng Trung.
5. Phương pháp luyện nghe tiếng Trung giao tiếp cho người học cao cấp
5.1. Mục tiêu cần đạt được:
Nghe hiểu phần lớn mọi khía cạnh thông tin cuộc sống. Khi bạn đã đạt đến cấp độ nâng cao trong tiếng Trung giao tiếp. Bạn sẽ có thể dễ dàng tương tác với mọi người trong các trường hợp thông thường hàng ngày; mà không gặp vấn đề gì với việc lắng nghe và trao đổi. Để cải thiện hơn nữa, bạn có thể muốn tập trung học tập vào một chủ đề quan tâm. Cụ thể, như là một lĩnh vực chuyên nghiệp của bạn. Những gì bạn đang làm là tìm cách mở rộng việc sử dụng tiếng Trung phổ thông của bạn sang một nhóm chủ đề rộng hơn. Trong đó yêu cầu kỹ năng nghe phong phú hơn.
5.1. Một số phương pháp luyện nghe cụ thể:
Phương pháp 1: Đắm chìm trong môi trường sống của người Trung Quốc
Để làm như vậy, mình khuyên bạn nên đắm mình trong một môi trường nói tiếng Trung; hoàn chỉnh trong một khoảng thời gian nhất định. Chuyển đến Trung Quốc là một lựa chọn tốt, chuyến đi có thể kéo dài từ vài tuần đến thậm chí nhiều năm nếu có thể.
Đắm chìm hoàn toàn ở Trung Quốc có nghĩa là bạn thụ động nghe tiếng Trung Quốc được nói hàng ngày, nơi bạn tiếp xúc với tất cả các tình huống, từ mua đồ tạp hóa, thuê căn hộ, tìm kiếm việc làm. Trong khi đó, bạn được tiếp xúc với người bản ngữ, những người thậm chí có thể trở thành bạn mới. Với phương pháp này, bạn sẽ có được vô số cơ hội để thực hành luyện nghe tiếng Trung Quốc phổ thông.
Phương pháp 2: Tham gia các cuộc hội thảo bằng tiếng Trung theo sở thích của bạn
Ngoài con đường đi du lịch đến Trung Quốc. Nếu bạn đang tìm cách mở rộng các kỹ năng ngôn ngữ sang một phạm vi cụ thể hơn. Chẳng hạn như lĩnh vực chuyên môn hoặc chủ đề bạn quan tâm, thì người học có thể tham gia các hội thảo, diễn đàn trên website online, hội thảo; hoặc hội nghị có liên quan được tiến hành bằng tiếng Trung.
Bởi vì các nội dung được thảo luận sẽ hoàn toàn liên quan đến chuyên ngành bạn đã chọn. Bạn sẽ có cơ hội tuyệt vời để nâng cao khả năng nghe của mình trong các lĩnh vực này. Phương pháp luyện nghe tiếng Trung giao tiếp này sẽ hoạt động tốt nhất, nếu những sự kiện này có thể được tham dự thường xuyên trong tuần, tháng hoặc năm.
Kết luận
Trong khi học tiếng Trung, các bạn học viên thường bỏ sót không tập chung vào luyện kỹ năng nghe, mà chú trọng vào quá nhiều vào việc đọc văn bản và nói tiếng Trung. Trên thực tế, học viên nên phát triển đồng thời cả 5 kỹ năng: Nghe, nói, đọc, viết và phiên dịch. Kỹ năng Nghe sẽ bổ trợ rất tốt cho kỹ năng nói, kỹ năng đọc thì bổ trợ rất tốt cho kỹ năng viết, và ngược lại, mục tiêu cuối cùng là có thể nghe được, để hiểu được và dịch ra được.
Chúc các bạn thành công với các phương pháp luyện nghe tiếng Trung giao tiếp hiệu quả mà chúng tôi chia sẻ trên đây. Muốn trở thành phiên dịch viên giỏi, xin hãy liên hệ với Trung tâm Ngoại ngữ – Tin học, Trường Cao đẳng Sư phạm Lạng Sơn, để có được một nền tảng tiếng Trung vững chắc để bước tiếp.
